波斯语词汇（波斯语：واژگان فارسی；Persian vocabulary）波斯语属于印欧语系，现代波斯语使用中的许多词汇都源自原始的印欧语系。波斯语广泛使用词缀的技术（例如词缀附加及词缀复合词）从词根派生出新词。波斯语也与其他语言有相当多的接触，导致产生出许多的借词。
原生词汇构词法
波斯语在构词方面的功能非常强大，并且可以通过组合词缀、词干、名词以及形容词来进行新建构词。可以由许多词缀（超过一百个）构成新词汇，并且能够从名词构建出词缀和特殊前缀，[1]波斯语也被称为[2][3][4][5][6][7]以及证明[8][9][10][11]为一种黏着语，因为波斯语也经常从名词、形容词及动词词干使用延伸语言黏着特性而形成新词汇。新词汇也广泛地通过复合机制来构成——即从两个现有的单词组合成一个新词汇，这在德语、梵语及大多数的印度语言中很常见。马哈茂德·赫萨比(Mahmoud Hessaby)教授证明过波斯语可以延伸出超过2.26亿个单词。[9][10][11][12][13]
现在式词干结合词缀
一组源自现在式词干并结合一些适用词缀的示例词：
| 波斯语 | 组成架构式 | 英语 | 中文 | 词类 |
|---|---|---|---|---|
| dān دان |
dān دان |
dānestan (to know) 的现在式词干 |
知道 | 动词词干 |
| dāneš دانش |
dān + -eš دان + ش |
knowledge | 知识 | 名词 |
| dānešmand دانشمند |
dān + -eš + -mand دان + ش + مند |
Scientist | 科学家 | 名词 |
| dānešgāh دانشگاه |
dān + -eš + -gāh دان + ش + گاه |
university | 大学 | 名词 |
| dānešgāhi دانشگاهی |
dān + -eš + -gāh + -i دان + ش + گاه + ی |
pertaining to university; scholar; scholarly |
附属于大学； 学者；学术的 |
形容词 |
| hamdānešgāhi هم‌دانشگاهی |
ham- + dān + -eš + -gāh + -i هم + دان + ش + گاه + ی |
university-mate | 大学同学 | 名词 |
| dāneškade دانشکده |
dān + -eš + -kade دان + ش + کده |
faculty | 学院 | 名词 |
| dānešju دانشجو |
dān + -eš + -ju دان + ش + جو |
student | 学生 | 名词 |
| dānā دانا |
dān + -ā دان + ا |
wise, learned | 聪明，有学问 | 形容词 |
| dānāi دانایی |
dān + -ā + -i دان + ا + ی |
wisdom | 智慧、慧心 | 名词 |
| nādān نادان |
nā- + dān نا + دان |
ignorant; foolish | 愚昧; 愚蠢的 | 形容词 |
| nādāni نادانی |
nā- + dān + -i نا + دان + ی |
ignorance; foolishness | 无知; 愚蠢 | 名词 |
| dānande داننده |
dān + -ande دان + نده |
one who knows | 所知道的 | 形容词 |
| dānandegi دانندگی |
dān + -ande + -gi دان + نده + گی |
knowing | 会心、知道的 | 名词 |
过去式词干结合词缀
一组源自过去式词干并结合一些适用词缀的示例词：
| 波斯语 | 成分 | 英语 | 中文 | 词类 |
|---|---|---|---|---|
| did دید |
did دید |
didan (to see)的过去式词干 | 看到、查看 | 动词词干 |
| did دید |
did دید |
sight; vision | 视力； 想像 | 名词 |
| didan دیدن |
did + -an دید + ن |
to see | 看到、查看 | 不定词 |
| didani دیدنی |
did + -an + -i دید + ن + ی |
worth seeing | 有看头、值得看 | 形容词 |
| didār دیدار |
did + -ār دید + ار |
visit; act of meeting | 访问; 会议行为 | 名词 |
| didāri دیداری |
did + -ār + -i دید + ار + ی |
visional, of the sense of sight | 有远见的，视觉的 | 形容词 |
| dide دیده |
did + -e دید + ه |
seen; what seen | 看过； 看到了什么 | 过去分词；名词 |
| nādide ندیده |
nā- + did + -e ن + دید + ه |
what unseen | 看不见的什么 | 名词 |
| didgāh دیدگاه |
did + -gāh دید + گاه |
point of view | 观点、看法 | 名词 |
| didebān دیدبان |
dide + -bān دید + ه + بان |
watchman | 守望者、看守者 | 名词 |
| didebāni دیدبانی |
dide + -bān + -i دید + ه + بان + ی |
watchman-ship | 守望 | 名词 |
注释
- ↑ Such as سگ (dog) in سگ‌مست (stoned, drunk) as well as خر (donkey) in خرمست and سیاه (black) in سیاه‌مست with the same meaning.
- ↑ Index archive. Mashad. [15 November 2013].
- ↑ فرهنگ و هنر ; فارسی زبانی عقیم، مقاله ای از دکتر باطنی. BBC. 2 June 2008 [15 November 2013].
- ↑ [زبان فارسی: سترون یا زایا؟ ][1]
- ↑ http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/34813894404.pdf
- ↑ همشهری آنلاین: اهمیت زبان فارسی در عصر دهکده جهانی. Hamshahrionline.ir. [2013-11-15].
- ↑ Behnegarsoft.com. خبرگزاری کتاب ايران (IBNA) – زبان فارسي زباني اشتقاقي است. Ibna.ir. [2013-11-15].
- ↑ زبان Ů Ř§ŘąŘłŰŒ ŮƒŘ§Ů...Ů"ا ŮžŰŒŮˆŮ†ŘŻŰŒ Ůˆ ŘŞŘąŮƒŰŒ 30% ŮžŰŒŮˆŮ†ŘŻŰŒ(اŮ"تؾاŮ'ŰŒ) است!. Forum.hammihan.com. [2013-11-15].
- ↑ 9.0 9.1 Archived copy. [2011-05-24].
- ↑ 10.0 10.1 توانمندی زبان فارسی در برابر زبان تازی ( عربی ). Fareiran.com. [2013-11-15].
- ↑ 11.0 11.1 Deutsch-Iranischer Sozial & Kultur Verein e.V. Iskv.org. [2013-11-15].
- ↑ جمعیة اللسان العربی الدولیة. Allesan.org. [2013-11-15].
- ↑ http://ariarman.org/Persian_Arabian_Language.htm